Üç eski Yugoslav ülkesinin ev sahipliğinde tamamlanan 2022 Avrupa Kadınlar Hentbol Şampiyonası’nda Karadağ, elde ettiği bronz madalyayla 10 yıl öncesinden esintiler sundu.
Tarih, 7 Ağustos 2012. Londra’daki Copper Box’ta, Olimpiyat yarı finali için karşı karşıya gelen Fransa ve Karadağ maçın son 15 saniyesine 22-22 eşitlikle giriyorlar. Maçın normal süresindeki son hücumu kullanacak olan Karadağ’dan Bojana Popović, elinden kayıp giden topu son anda Majda Mehmedović’e ulaştırıyor ve Mehmedović de şutu kullanmaya hazırlanırken Camille Ayglon’un kendisine yaptığı faulle yerde kalıyor. Normal sürenin bitmesinin ardından yedi metre atışını kullanan Katarina Bulatović, bir önceki yılın dünya ikincisi Fransa’nın hayallerini bitirerek Karadağ’ı Olimpiyat yarı finaline gönderiyor.
10 yıl sonra, Bojana Popović bu sefer kenarda, Karadağ’ın koçu olarak ülkesini bir majör turnuvanın yarı finaline taşıdı. Olimpiyat gümüşünün ardından Avrupa şampiyonu olan 2012 sınıfının yıldızlarından Jovanka Radičević’in son kez milli formayı giydiği turnuvada, Karadağ ilk kez ev sahibi (daha doğrusu, ev sahiplerinden biri) olduğu Avrupa Kadınlar Hentbol Şampiyonası’nda bronz madalya kazanarak 10 yıl sonra yeniden bir büyük turnuvada kürsüye çıktı. 2022 Avrupa Kadınlar Hentbol Şampiyonası aynı zamanda, Karadağ’ın bir kez daha elit seviyede rekabet edebileceğini göstermesinin yanı sıra bir zamanlar ülkeyi dünya hentbolunun zirvesine taşıyan ekibin yerini yeni bir takıma bıraktığı bir turnuva oldu.
KARADAĞ VE HENTBOL
Karadağ, Sırplar, Boşnaklar ve Arnavutları bir Karadağlılık üst kimliğinde bir araya toplayan yapısıyla sosyalist Yugoslavya’nın bir minyatürü olarak görülürdü. Yugoslavya’nın sahip olduğu geniş spor kültüründen onlar da kaçınılmaz olarak nasiplerini alsalar da en sevdikleri spor olan su topunda dahi ülkenin en başarılı parçası olamadılar. Hentbolda da sosyalist Yugoslavya’nın en önde gelen federe cumhuriyetleri Sırbistan ve Hırvatistan’dı. Sözgelimi, Yugoslavya’nın ev sahipliği yaptığı ve kadınlarda tek dünya şampiyonluğunu kazandığı 1973 turnuvasındaki kadrosu çoğunlukla bu bölgelerden oyunculardan oluşmuş, maçlar ise Sırbistan, Hırvatistan ve Bosna-Hersek’te düzenlenmişti. Karadağ ise bunların yanında mütevazı bir hentbol kültürü oluşturuyordu.
Sosyalist Yugoslavya’nın spor programıyla birlikte 1991’de tarih sahnesinden çekilmesi, Yugoslavya adını 2003’e kadar kullanmaya devam eden Sırbistan ile Karadağ’ı uluslararası hentbol sahnesinden -özellikle kadınlarda- uzaklaştırdı. Özellikle Karadağ hentbolu için sosyalist Yugoslavya’nın dağılması yeni yeni filizlenen başarıların önünü tıkamıştı. Öyle ki ilk ulusal şampiyonluğunu 1985’te kazanan ve aynı yıl Avrupa Hentbol Federasyonu’nun (EHF) düzenlediği Kupa Galipleri Kupası’nda mutlu sona ulaşan başkent Podgorica takımı Budućnost’un yeniden sahneye çıkması ve Şampiyonlar Ligi’nde yarı final görmeye başlaması için 10 yıl geçmesi gerekecekti.
2006’da Karadağ, kıl payı kabul edilen bir referandumla birlikte Sırbistan’dan ayrıldı. Bunu takip eden dört yıl boyunca hentbolda hiçbir büyük turnuvaya katılamayan Karadağ, 2010’da koçluk görevine gelen Dragan Adžić ile birlikte Avrupa Şampiyonası’nda yarı finali gol averajıyla kaçırarak altıncı oldu. 2011 Dünya Şampiyonası bir hayal kırıklığı olsa da Adžić’in çalıştırdığı Budućnost’un 2012’deki Şampiyonlar Ligi şampiyonluğu Karadağ’ın dünya hentbol sahnesinde yerini aldığını iyiden iyiye gösteriyordu. Aynı yıl, ülke hentbolu için her şey değişecekti.
2012: RÜYA YIL
Uluslararası Hentbol Federasyonu’nun (IHF) eleme turnuvalarının ilkinde çıktığı üç maçı da kazanarak kısa tarihinin ilk Olimpiyat biletini alan Karadağ kadın hentbol takımı, Londra’da grupta yalnızca Angola ve ev sahibi Britanya’yı mağlup ederek dördüncü sırada çıkmasına karşın, çeyrek finalde diğer grubun namağlup lideri Fransa’yı mağlup ederek ilk büyük sürprize imza attı. Yarı finalde ise bir önceki yıl Dünya Şampiyonası’nda da yarı final oynayan ve bronz madalya elde eden İspanya’yı 27-26 ile geçerek finalde Norveç’in rakibi oldu. Norveç’e 26-23 mağlup olarak ikinci olan Karadağ, yine kısa tarihinin ilk -ve şimdilik tek- Olimpiyat madalyasını elde etti. Karadağ aynı zamanda dünya hentboluna yıldız isimler de armağan etmişti. Sağ bek Katarina Bulatović, takımının oynadığı sekiz maçın beşinde takımın en skorer oyuncusu olmuş, sol bek Bojana Popović ile birlikte Olimipyat’ın en golcü oyuncuları arasında zirvede yer alarak All-Star takımına seçilmişlerdi.
Olimpiyat’tan sonra sıra Avrupa Şampiyonası’ndaydı. Karadağ, Olimpiyat kadrosundan bir dizi değişiklikle, altı yıl önce ayrıldığı Sırbistan’da düzenlenen turnuvanın yolunu tuttu. Bojana Popović ve deneyimli sol kanat oyuncusu Maja Savić’in Avrupa Şampiyonası’ndan önce emekli olması, birkaç ay önce Londra’yı sallayan takımdan kaydadeğer ölçüde farklı bir kadronun Sırbistan’da parkeye çıkacak olması anlamına geliyordu. Karadağ, buna karşın ilk altı maçında yalnızca bir mağlubiyet alarak yarı finale yükseldi ve ayrılmalarının ardından ilk kez büyük bir turnuvada son dört takım arasına ismini yazdıran Sırbistan’la eşleşti.
Karadağ, politik olarak da yüklü bu maçı, kaleci Sonja Bajraktarović’in bitime 15 saniye kala Sırp Filipović’in şutunu kurtarmasıyla 27-26 kazanarak beş ayda ikinci büyük finaline yükseldi ve bir kez daha Norveç’in rakibi oldu. İki takımı aynı yılda ikinci kez bir şampiyonluk maçında karşı karşıya getiren mücadele ise tarihe geçti. Štark Arena’da oynanan final maçında, Avrupa Şampiyonası tarihinde ilk defa kazanan normal sürede belirlenemedi ve Karadağ, iki uzatmaya giden maçı 34-31 kazanarak Avrupa’nın zirvesine yerleşti. Katarina Bulatović bu turnuvanın da en skorer oyuncusu olurken, All-Star takımında Bojana Popović’ten boşalan yere sağ kanat oyuncusu Jovanka Radičević yerleşmişti.
10 YIL SONRA
Karadağ, 2014’te yeniden Avrupa Şampiyonası’nda yarı final görse de dördüncü olarak podyumun dışında kaldı ve bundan sonra derin bir suskunluğa gömüldü. 2016’da Olimpiyat Oyunları’nda gruptan çıkamayan takım, aynı yıl Avrupa Şampiyonası’nda da ilk turu geçemedi.
Ancak 2019 ile birlikte Karadağ, kötü gidişin değişebileceğinin sinyallerini vermeye başladı. Balkan ülkesi önce Dünya Şampiyonası’ndaki en iyi sonucunu elde ederek beşinci oldu, sonra da pandemi nedeniyle bir yıl gecikmeli olarak yapılan Olimpiyat’ta Bojana Popović yönetiminde gruptan çıkmayı başardı.
2022 Avrupa Şampiyonası ise Karadağ’ın kıtanın kalburüstü takımları arasına dönüşüne tanıklık etti. Slovenya’dan Ljubljana ve Celje, Kuzey Makedonya’dan ise başkent Üsküp şehirleriyle birlikte ilk tur grup aşamasının ev sahiplerinden biri olan Podgorica’da maçlar 2020’de emekli olan Katarina Bulatović’e resmi bir veda töreniyle başlarken, Jovanka Radičević de bu turnuvadan sonra milli takıma veda edeceği için kendi seyircisi önünde son maçlarını oynuyordu.
Londra 2012’den sonra takıma veda eden Bojana Popović’in koç, Maja Savić’in ise onun yardımcısı olarak görev yaptığı maçlarda seyircinin coşkulu desteğiyle üçte üç yapan, bu esnada İspanya’yı da 2012 Avrupa Şampiyonası yarı finalinden beri ilk kez mağlup eden Karadağ, Üsküp’te de Romanya’yı sıkı bir mücadele sonunda 36-35 yenerek sekiz yıl sonra ilk kez büyük bir turnuvada adını son dörde yazdırdı.
Yarı finalde, formda Danimarka’yı ve yıldızları Emma Friis’i durduramayan Karadağ üçüncülük maçında son Olimpiyat şampiyonu ve Dünya Şampiyonası finalisti Fransa’yı, turnuvadaki en iyi oyuncularından Itana Grbić’in kırmızı kart görüp oynamadığı uzatma sonunda 27-25 yendi ve 2012’deki şampiyonluğundan beri ilk kez büyük bir turnuvayı madalyayla noktaladı. Böylelikle kariyerine görkemli bir nokta koyan Jovanka Radičević ise, attığı 43 golle turnuvanın en skorer oyuncularından biri olarak All-Star kadrosuna seçilmeyi başardı.
Radičević, üçüncülük maçının ardından duygularını, “Bu, hayal edebileceğim en iyi son danstı.” sözleriyle ifade ederken Karadağ, 2022 Avrupa Kadınlar Hentbol Şampiyonası’nın yeni bir dönemin başlangıcı olmasını umut ediyor. Takımı tanıyan üst düzey bir koç, ateşli bir seyirci desteği ve tecrübe kazanan oyuncular… 10 yıl önce dünya hentbolunun zirvesinde yer alan Karadağ eski günlerine dönmek için gereken her şeye sahip gibi görünüyor. Bunun ne ölçüde gerçekleşeceğini ise zaman gösterecek.