Neven Subotic, futbolun etki gücünü insanların hayatını değiştirmek için kullanan örnek bir insan. 2012’de kurduğu vakıf çerçevesinde yürütülen projeler ile Etiyopya’daki temiz su kaynaklarından yoksun insanların hayatını iyileştirmeye devam ediyor. ‘Su Gibi Aziz’, iyi bir insanın hikayesi…

Bir savunma oyuncusundan herkesin beklentisi farklıdır. Kimileri ayak hakimiyetini daha ön planda tutar, kimilerine göre defansif beceriler, takıma yapılan hücum katkısından çok daha önemlidir. Futbol tarihi boyunca rüşdünü ispat etmiş savunma oyuncularının saha içinde en iyi yapabildikleri şeyler birbirinden farklı olsa da hepsinin ortak bir özelliği var ki o da ortaya koydukları yürekliliktir. Fakat bu yürekliliği futbolun tribün duvarlarını aşan gücüyle birleştirip saha dışındaki sorunların çözümü için de gösteren, bırakın savunma oyuncusu futbolcu bile bulmak zordur. 2010-2012 yılları arası Alman futboluna damga vuran Borussia Dortmund kadrosunun değişmez ismi Neven Subotic ise saha içinde yaptıkları ile bir futbol tarihi efsanesi olmasa da kurduğu vakıf sayesinde yürütülen 360’tan fazla proje ile 120 binden fazla insanın hayatı değiştirdi.

Sorun, çözüm ve Neven Subotic Vakfı

“Su hayattır”… Hepimizin bildiği ve duyduğunda aslında pek de dikkatini vermediği bir cümle. Çünkü bizim için su her gün rahatlıkla erişebildiğimiz ve yokluğunu bilmediğimiz bir kaynak. Ancak dünyayı paylaştığımız insanların 785 milyonu için bir bardak temiz suyu içebilmek aslında bir lüks. Her yıl  dünyanın fakir ve gelişmemiş bölgelerinde yaşayan 1,5 milyon çocuk su kaynaklarının yetersiz olması sebebiyle hayatını kaybediyor. Yapılan bir akademik çalışmaya göre yalnızca temiz su ve basit tuvalet imkanlarının eksikliği sebebiyle 3,6 milyon can yitip gidiyor (Montgomery &  Bertram & Elimelech, 2009). Aynı zamanda bu koşulların en yetersiz olduğu bölge de Sahra Altı Afrikası. İşte Neven Subotic Stiftung (Neven Subotic Vakfı) da tam bu noktada devreye giriyor.

Neven Subotic Vakfı, çalışmalarına başladığı 2012 yılından beri faaliyetlerinin tamamına yakınını Etiyopya’nın kuzey bölgesinde sürdürüyor. Vakfın öncelikli hedefi bölgede şehirleşme imkanlarından uzak yaşayan insanlara su kaynaklarını ulaştırmak, tuvalet için gerekli yapıların inşasını sağlamak ve okul çağındaki çocuklar üzerinden ailelere hijyen eğitimi vermek. Yapılanlar o bölgede yaşayan insanlar için çok büyük önem arz ediyor çünkü su bulmak için harcanan zaman ve emek aslında insanların hayatın diğer alanlarında gelişmesi için en büyük engel. Başta okul çağındaki çocuklar eğitim olanaklarından uzak kalıyor çünkü aileleri ile birlikte ihtiyaçlarını karşılamak için su bulmak zorundalar ve buldukları kaynaklar da öyle kullanışlı ve temiz değil. Hayvanlar ile beraber aynı kaynaktan tüketilen yer üstü suları ya da kötü saklama şartları sebebiyle içerisinde çokça bakteri üremiş biriktirilmiş sular. Bu riskli su kaynakları ile eksik temizlik şartları birleşince hastalıkların insanlar arasında yayılması ve can alması çok daha kolay bir hale geliyor.

Neven Subotic, vakıf çalışmalarında bizzat rol alıyor. Her sene yaz aylarında ortalama 2 haftasını bölgede geçiren futbolcu yapılan çalışmaları da büyük bir titizlikle takip ediyor. 2019 yazında Etiyopya’da geçirdiği günlerde sarf ettiği sözler de bu hassasiyetini çok iyi açıklıyor: “Yaptığımın doğru bir şey olduğuna yürekten inanıyorum. Kendim için bu projeyi yapmaktan daha iyi bir seçenek görmedim. Mesela şu anda havuz başında uzanıyor olmak benim için çok daha kötü olurdu çünkü hiçbir anlam ifade etmiyor.” Bununla birlikte Neven için diğer önemli bir nokta sürdürülebilirlik. Açılan su kuyularının insanların günlük ihtiyaçlarını derhal gidermesi kadar, sürdürülebilir bir model ile uzun vadede çalışır durumda olması için proje ekibi önemli bir emek ortaya koyuyor. Keza bu konuda Neven Subotic yerel halk ile sıklıkla işbirliği yaptıklarını vurguluyor. Oradaki şartların bilincinde olan ve insanlara yardım etme duygusu ile çalışabilen insanlar ile Neven arasında ikili iletişime dayanan bir güven ilişkisi var. Yine 2019 seyahatinde konuşan Subotic, bu samimiyetin projelere duygusal bir yön kattığını da ifade ediyor.

Neden böyle bir proje?

Peki ya Neven Subotic’i bu kadar kapsamlı bir çalışma yapmaya iten ne? Kendisine bu soru sorulduğunda ailesinden gördüklerinin ona çok şey öğrettiğini söylüyor. 1988 yılında bugünkü Bosna Hersek sınırları içerisinde doğan Neven, 1994 yılında Bosna Savaşı sebebiyle ailesi ile birlikte Almanya’ya göç ediyor. Almanya’da çektikleri ekonomik zorluklara rağmen Subotic ailesi Yugoslavya’da zor durumda olanlara para göndermeye ve yardım etmeye devam ediyor. Fedakarlık duygusunu ailesinden öğrendiğini söyleyen Subotic, hayatına bir anlam katabilmek için bu işlerle ilgilendiğini hatırlatıyor.

Büyürken bunların doğru olduğunu biliyordum. Ailem bunu her gün yapıyordu. Etrafımızdaki insanlar kadar kazanamasak da onlardan daha az mutlu değildik. Büyüdüğümde bu benim için önemli bir hal aldı. Toplumun bir parçası olan ve topluma katkı sağlayan bir insan olmak istiyordum.

İnsanların Neven Subotic Vakfı ile ilgili merak ettiği diğer bir konu da neden insanlara su kaynakları sağlamak için çalıştığı ve neden bu projeleri Etiyopya’da yürüttüğü? Bundesliga şampiyonu oyuncu, kendisine bu proje hakkında sorulan her soruya olduğu gibi buna da büyük bir samimiyetle cevap veriyor. Çünkü insanların daha acil ihtiyaçlarına ve bu ihtiyaçların çözümünün daha zor olduğu bölgelerde yardım etmek istiyor. Hava ve su insanların yaşamaya devam edebilmesi için en gerekli kaynaklar ve bunlara erişebilmek aynı zamanda insanların en temel haklarının da başında geliyor. Fakat 50 milyon Etiyopyalı temiz su kaynaklarına doğrudan erişimi olmadan yaşıyor. Devletin zaten yetersiz kaldığı bu alanda sivil toplum da ülkedeki fakirlik sebebiyle ne ölçüde destek olabilir ki? Neven Subotic Vakfı da bu düstur ile insanların en temel haklarından biri üstünden, bu kaynaklara dünyanın en muhtaç bölgelerinde yaşayan insanların hayatına dokunmak suretiyle hareket ediyor.

Bu hayatta ne yapabileceğiniz biraz da doğduğunuz yerle, hangi imkanlara sahip olduğunuzla alakalı. Geriye dönüp futbol kariyerime baktığımda ne kadar şanslı bir insan olduğumu düşünüyorum. Ama dünyanın farklı yerlerinde, bu şansa sahip olmayı hak eden ama hiç sahip olamamış insanlar var. İşte mücadele burada başlıyor. Durumu olduğu gibi kabul etmek yerine, durumu değiştirmek. Bu şansı herkese sunabilmek görevi ile burada bulunuyoruz.

Su, eğitim ve gelecek

Neven Subotic Vakfının yürüttüğü çalışmaların önemli parçalarından biri de çocukların eğitimi. Açılan su kuyuları ile birlikte hijyen eğitimi için çeşitli adımlar atılıyor. Okulda öğretmenler ve temizlik kulüpleri aracılığı ile önce çocukların, daha sonra da ailelerin temizlik alışkanlığı kazanması sağlanıyor. Aynı zamanda kız öğrenciler için de ekstra bir hassasiyet gösteriliyor. İçeriden kilitlenebilen tuvalet kapıları bile Kuzey Etiyopya’daki kız çocuklarının ve gençlerin daha güvende hissetmesi için büyük yenilikler. Fakat eğitime verilen önem yalnızca temizlik konularını içermiyor. Hali hazırda açılan kuyuların ve tesislerin büyük bir çoğunluğu okulların yakınında. Buna ek olarak Neven Subotic çocuklarla birebir temas kurarak onların eğitimleri ile daha fazla ilgilenmeleri için motivasyon sağlıyor. Çünkü Neven Subotic daha iyi bir gelecek için ümidini gelecek nesillerde gören bir insan: “Yiyecek, içecek ve eğitim olanakları sağlanırsa buradaki insanlar bir değişim yaratabilir.”

2018 yazındaki Etiyopya seyahatinde Neven Subotic’e hepimizin çok yakından tanıdığı bir isim eşlik etti: Nuri Şahin… “Buradaki gelişmeleri görmek beni çok mutlu etti. Gördüklerimden ve kaydedilen aşamadan fazlasıyla etkilendim. Bu projenin içinde olmak hayatım boyunca verdiğim en doğru kararlardan biri. Burada olmaktan gurur duyuyorum.” sözleriyle eski takım arkadaşının aslında ne kadar ciddi bir çalışma yaptığını dışarıdan bir gözle ifade ediyor. “Çocuklara ne istediklerini sordum. Yemek ve içecek su istiyoruz dediler. Bana ne istediğimi soracak olsanız size sayısız taleplerim olduğunu söylerdim. Ama insanlar burada yalnızca yiyecek ve su istiyorlar.” ifadesi de insanların hayatlarının ne kadar kolay bir şekilde değiştirilebileceğini gösteriyor. Elimizin altında hazır bulduğumuz bu kaynaklar dünyanın diğer bölgelerinde insanların bir numaralı isteği, hatta öncelikli ihtiyacı. Eğer Neven Subotic ve Nuri Şahin gibi etki alanı geniş insanlar bu görünürde basit ama bir o kadar da meşakkatli adımları atabilirse, bu eşitsizliklerin çözümü için gerekli sosyal farkındalık da yaratılmış olur. 

Bir çok futbolseverin aklına Neven Subotic ismini duyduğunda belki her şeyden önce Şampiyonlar Ligi Finali’nde Robben’in vuruşuna çizgide yaptığı müdahale, ya da Dortmund’un şampiyon kadrosunda Hummels ile beraber savunmada gösterdiği başarılı performans gelir. Bu oldukça etkileyici kariyer onu futbolun efsaneleri arasına sokmak için yeterli olmasa da Neven Subotic ismi asla unutulmaması gereken sporcular arasında yer alıyor. Çünkü futbolun dünyada etki gücü en yüksek oyun olmasını yalnızca kendisi için değil, dünyanın bambaşka bir yerinde temel ihtiyaçlarını kolaylıkla karşılayamayan ve ismini belki de hiç öğrenemeyeceği insanlar ve gelecek nesiller için kullanıyor. Altı, kalın bir kalemle çizilmesi gereken asıl nokta ise bu projeleri kendi isminin marka değeri için değil insanların hayatına dokunmak ve onları iyi yönde değiştirmek için yapıyor olması. Bunu her sene bizzat orada bulunmasından, yerel halk ile iletişiminden ve yaşam tarzından anlayabilirsiniz. “Koşmaya başladığımdan beri futbol oynuyorum. Güzel olan futbol ile vakıf işinin beraber ilerleyebilmesi.” diyen Neven Subotic yalnızca yeşil sahalarda bizi hayretler içinde bırakanlara değil, sporun etki gücü ile bir değişim yaratmak isteyen herkese harika bir örnek teşkil ediyor. 

Neven Subotic vakfının sitesi için: https://nevensuboticstiftung.de/