Orta ve uzun mesafe yarışlarındaki başarılarıyla bilinen İrlanda’da bir sprint devrimi sürmekte. Bu devrimin öncülerinden Rhasidat Adeleke, Dünya Şampiyonası’nda kadınlar 400 metre yarışında gözlerin üzerinde olacağı isimlerden.

İrlanda atletizmi, özellikle 1990’lardan itibaren orta ve uzun mesafedeki başarılarıyla ön plana çıktı. Arada özellikle 2010’ların ortasına kadar yürüyüşte elde edilen dünya şampiyonası ve olimpiyat madalyaları ile 100 metrede Derval O’Rourke ve 400 metrede Thomas Barr gibi isimlerin engel yarışlarındaki Avrupa Şampiyonası başarıları olsa da İrlandalıların piste damga vurduğu yarışların başında orta ve uzun mesafe yarışları geliyordu.

2010’ların sonuyla birlikte İrlanda atletizminin sprint repertuarı genişlemeye başlarken, artık dünya çapında bir yıldız adayları da var. İrlanda’nın dünya şampiyonası tarihinde ilk madalyasını Eamonn Coghlan’ın 5000 metre altınıyla kazandığı 1983’ün 40. yıldönümünde, 23 atletle ülke tarihinin en kalabalık kafilesi Budapeşte’ye doğru yola çıkarken bütün gözler bu yıl ulusal rekorları alt üst eden ve kadınlar 400 metrede dünya şampiyonası madalyası arayacak olan Rhasidat Adeleke’nin üzerinde olacak.

Mesafe Kısalırken

Adeleke’nin kariyerine daha yakından bakmadan önce İrlanda atletizminde gerçekleşen sprint dönüşümüne özel bir parantez açmakta fayda var. İrlanda yakın dönemde atletizmde orta ve uzun mesafedeki başarılarıyla tanınan bir ülkeydi. Öyle ki ülkenin yakın dönemde çıkardığı en büyük atletlerden biri olan Sonia O’Sullivan dünya şampiyonalarında 1993’teki 1500m gümüşünün ardından 1995’teki 5000m altınıyla ülkeyi sevindirmiş, Sydney 2000’de ise 5000 metrede ikinci olarak köklü bir atletizm geçmişine sahip ülkenin 44 yıllık olimpiyat madalyası hasretine son vermişti.

O’Sullivan, 1994 ve 1998’de elde ettiği üç altınla İrlanda’ya yegâne Avrupa Şampiyonası zaferlerini getirirken 2000’lerin gelmesiyle küresel sahnede uzun mesafecilerin yerini Robert Heffernan öncülüğündeki yürüyüşçüler alıyor, kıta bazında ise İrlanda’nın hâlâ önemli madalya adaylarından olan orta mesafeciler Ciara Mageean ve Mark English repertuarı zenginleştiriyordu.

Bu esnada sprint de, özellikle engel yarışlarında elde edilen başarılarla, İrlanda atletizminin gündemine girmeye başladı. Derval O’Rourke salonda 60 metre engelli dünya şampiyonu olduğu 2006’da, kariyerinin iki 100 metre engelli Avrupa Şampiyonası gümüşünden ilkini alırken, 2010’larla birlikte erkeklerde de Thomas Barr sahneye çıktı. Barr’ın kariyerinde yalnızca bir Universiade altını (2015) ve Avrupa bronzu (2018) olsa da İrlanda’yı atletizm dünyasının sprint haritasına yerleştirme yolunda o da önemli bir katkı verdi. Ancak düz sprint yarışlarında İrlanda’yı görmek hâlâ pek mümkün olmuyordu.

Tallaght Büyüsü

2002 yılında Dublin’de dünyaya gelen Rhasidat Adeleke, Nijeryalı bir ailenin çocuğu. Bu, İrlanda’nın sprint atılımındaki göçmen etkisini göstermesi açısından önemli zira geçtiğimiz yıl erkekler 100 metrede 10.17 ile ulusal rekoru ele geçiren Israel Olatunde de Nijeryalı bir ikinci kuşak göçmen. İki genç sprinter atletizme farklı yerlerde başlasalar da yolları Dublin’in güneyindeki Tallaght’ta kesişti. Tallaght Atletizm Kulübü’nde ikiliyi çalıştıran Daniel Kilgallon, aynı zamanda İrlanda’nın ulusal sprint koordinatörü.

İrlanda’nın çeşitli yerlerindeki atletizm kulüplerinin, tıpkı Tallaght’tan bu iki yeteneğin çıkması gibi, son dönemdeki sprint atılımındaki etkisi büyük. Örneğin başkentte, sadece sprint üzerine odaklanan Dublin Sprint Grubu ülke adına özellikle kadınlarda önemli sonuçlar elde eden ve bayrak yarışlarında uyumlu bir şekilde birlikte koşabilen Phil Healy ve Sophie Becker gibi isimlerin yetişmesini sağladı.

Ülkenin atletizm kurumlarının sprinte bu özel ilgisi, büyük şampiyonlarda koşulan finallerin sayısının da artmasına imkân verdi. Bu yıl 29 yaşında 12.67 koşarak Derval O’Rourke’un 100 metre engelli ulusal rekoruna 0.02 saniye kadar yaklaşan Sarah Lavin, 2022 başında COVID-19’a yakalanana kadar kendisinden çok şey beklenen Phil Healy ve Rhasidat Adeleke önderliğinde geçtiğimiz yıl Münih’te ilk defa bir büyük şampiyonada 4×400 finali koşan kadın bayrak takımı alınan iyi sonuçlara birkaç örnek. Şimdiyse, bu grubun en özel ismi olan Adeleke’yi daha yakından tanıma zamanı.

Rekor Mevsimi

Rhasidat Adeleke ilk defa isminden söz ettirdiğinde henüz 15 yaşındaydı. Macaristan’ın Györ kentinde düzenlenen 2017 Avrupa Gençlik Olimpik Festivali’nde (EYOF) 200 metrede ikinci olduktan bir yıl sonra yine aynı kentte, aynı mesafede Avrupa U18 altınını boynuna geçirdi. Bundan yaklaşık bir hafta sonra ise, Finlandiya’nın Tampere kentinde düzenlenen dünya gençler şampiyonasında gümüş madalya alan İrlanda kadınlar 4×100 bayrak takımı için seçme serisinde koştu.

Pandemi, Adeleke’nin bir süreliğine uluslararası sahneden çekilmesine yol açsa da genç sprinter 2021’de formundan bir şey kaybetmemiş olarak döndü ve büyüklerdeki ilk ulusal şampiyonluğunu kazandıktan sonra Estonya’nın başkenti Talinn’de düzenlenen Avrupa Gençler Şampiyonası’nda 100-200 dublesi yaptı. Aynı yıl kariyerinde yeni bir döneme geçen Adeleke, ABD’deki University of Texas at Austin’den gelen burs teklifini kabul etti ve Amerikan üniversite sistemine dahil oldu.

Bu sonuçlardan görülebileceği üzere, Adeleke kariyerinin erken döneminde nispeten daha yönlü bir sprinterdi. Öyle ki kendisi şu an açık havada 200 ve 400 metrede, salonda ise 60, 200, 300 ve 400 metrede İrlanda rekorlarının sahibi. 100 metrede ise Phil Healy’nin 2018’de koştuğu 11.28’e, 2021’de 11.31 ile 0.03 saniye kadar yaklaştı.

Ancak Rhasidat Adeleke 2022’den itibaren 400 metreye daha çok odaklanmaya başladı. Eugene’deki dünya şampiyonasında finale kalamayan en hızlı dereceyi koşan genç sprinter, Münih’te düzenlenen Avrupa Şampiyonası’nda ise 50.53 ile ulusal rekoru ele geçirdi ve finali beşinci sırada tamamladı. Aynı şampiyonada Adeleke’nin de bayrak taşıdığı kadınlar 4×400 takımı ise seçmelerde 3:26.06 ile ulusal rekorun sahibi olarak finalde koşmaya hak kazandı.

Bu yıl salon sezonunu Amerika’da NCAA takvimi içerisinde geçiren ve bu esnada üst üste ulusal rekorlar kıran İrlandalı atlet, 200 metrede rekoru 22.52’ye indirirken 400 metrede ise 50.33 ile Karen Shinkins’in 21 yıllık rekorunu kırmayı başardı. Açık hava üniversite yarışları ise bütün gözlerin onun üzerine çevrildiği bir döneme tanıklık etti. Eyalet bayrak yarışlarıyla başladığı sezonda 14 Nisan günü kendi 200 metre ulusal rekorunu 22.34’e, ertesi gün ise yine kendisine ait 400 metre ulusal rekorunu 49.90’a çeken Adeleke, kadınlarda 400 metrede 50 saniye altına inen ilk İrlandalı oldu. Bu rekoru bugüne kadar iki kere daha yenileyen Dublinli, Haziran başında koştuğu 49.20 ile sezonun en hızlı dördüncü zamanını kaydetti ve artık 49 saniye başlarına demir atabileceğinin de işaretlerini verdi.

Bu sezon University of Texas at Austin için 400 metreyi kazanarak 17 yıl aradan sonra bir NCAA şampiyonluğu elde eden ilk İrlandalı atlet olan Rhasidat Adeleke ilkbaharda profesyonelliğe adım atmaya karar verdi ve dünya şampiyonasına da profesyonel bir atlet olarak gelecek.

Adeleke, Budapeşte’de İrlanda’ya ilk dünya şampiyonası sprint madalyasını getirmeye çalışırken karşısında zorlu rakipler bulacak. Son Olimpiyat ve dünya şampiyonu Bahamalı Shauna Miller-Uibo ile her iki yarışta da onu takip ederek gümüş madalya alan Dominik Cumhuriyeti’nden Marileidy Paulino bunlardan ikisi. 49.13 ile bu yılın en hızlı üçüncü derecesini koşan ABD’li Britton Wilson ile iki yıllık doping yer bildirimi cezasının ardından piste geri dönen 2019 şampiyonu Bahreynli Salwa Eid Naser de gözlerin üzerinde olacağı isimlerden. Polonyalı Natalia Kaczmarek ile Femke Bol etkisiyle bu yıl grafiğini yükseltmeye başlayan Hollandalı Lieke Klaver de Adeleke’nin Avrupa kıtasından önde gelen rakiplerinden olacak.

Rhasidat Adeleke’nin işi kolay değil, ancak hızlı bir yarış kendini gösterebilmesi için de biçilmiş kaftan olur. Genç atletin Budapeşte’de alacağı sonuç ne olursa olsun, yakın gelecekte ismini daha sık duyacağımız aşikâr.

Kapak fotoğrafı: Irish Times